Zrozumieć hormony, cz.4 – Prolaktyna

Tym razem wkraczamy w świat hormonów płciowych. Prolaktyna jest głównie kojarzona z produkcją mleka po porodzie, jednak okazuje się, że pełni ona mnóstwo innych funkcji, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, do czego ten hormon jest nam potrzebny, jakie są skutki hiperprolaktynemii oraz jak naturalnie obniżać jej poziom.

Funkcje prolaktyny

Prolaktyna jest polipeptydowym hormonem wydzielanym przez komórki przedniego płata przysadki. Jej wydzielanie dobowe wynosi ok. 400 µg na dobę. Jej okres półtrwania w osoczu wynosi 50 minut, a następnie jest usuwana przez wątrobę i nerki. Dawniej sądzono, że prolaktyna jest potrzebna głównie do wytwarzania mleka po porodzie, jednak okazuje się, że bierze ona udział w ponad 300 reakcjach w organizmie i jest jednym z bardziej wpływowych hormonów!

Prolaktyna w naszym organizmie spełnia następujące funkcje:

  • W czasie ciąży pobudza gruczoły piersiowe i przygotowuje je do wytwarzania mleka,
  • Pobudza laktację po porodzie,
  • Ma działanie immunomodulujące – jej synteza oprócz przysadki zachodzi także w limfocytach T, a receptory dla prolaktyny są obecne w limfocytach T, B oraz makrofagach. Dzięki temu prolaktyna pobudza tworzenie się nowych komórek układu odpornościowego,
  • Wpływa na gospodarkę elektrolitów,
  • Bierze udział w przemianach metabolicznych,
  • Pobudza rozwój mózgu u płodu,
  • Prolaktyna wpływa na odpowiednie stężenie testosteronu oraz na spermatogenezę.

Jak zbadać poziom prolaktyny?

Prolaktyna jest oznaczana z krwi. Aby nie zaburzyć wyniku badania, należy unikać stresu, stymulacji brodawek sutkowych, nadmiernego wysiłku fizycznego. Jaki powinien być prawidłowy poziom?

Kobiety i mężczyźni
poniżej 3 ng/ml – zbyt niski poziom prolaktyny
3-15 ng/ml – jest dobrze (niektóre źródła podają, że najlepsze zakresy u mężczyzn to 5-10 ng/ml)
16-20 ng/ml – granica tolerancji (czasem u niektórych wymaga już leczenia)
21-25 ng/ml – łagodna hiperprolaktynemia
powyżej 25 ng/ml – hiperprolaktynemia

Kobiety w ciąży
34-386 ng/ml

Dzieci
3.2-20 ng/ml

Bardzo wysoki poziom prolaktyny (powyżej 200 ng/mL) u kobiety, która nie jest w ciąży lub u mężczyzny, może oznaczać guza gruczołu przysadki. Wtedy przeprowadza się badanie rezonansem magnetycznym, aby potwierdzić diagnozę. Wyniki w normie niestety nie wykluczają guza.

Test obciążenia metoklopramidem (MTC)

Często do potwierdzenia hiperprolaktynemii wykonuje się test obciążenia metoklopramidem (MTC). Jest to lek przeciwwymiotny, jednak ze względu na swój mechanizm działania (pobudza wydzielanie prolaktyny) stosuje się go w diagnostyce hiperprolaktynemii. Prawidłowy wynik badania, jest wtedy, gdy po podaniu metoklopramidu następuje wzrost stężenia prolaktyny we krwi do maksymalnie 5 razy większego poziomu, niż przed jego podaniem.

Co powoduje podwyższenie poziomu prolaktyny?

Wyróżniamy trzy podstawowe czynniki, które powodują wzrost wydzielania prolaktyny:
1. Fizjologiczne:

  • ciąża
  • karmienie piersią
  • wysiłek fizyczny
  • stres
  • sen
  • okres noworodkowy
  • drażnienie brodawek sutkowych
  • estrogeny

2. Farmakologiczne:

  • TRH
  • substancje zawarte w lukrecji
  • wazoaktywny peptyd jelitowy
  • antagoniści receptora dopaminy (np. rizperidon, metyldopa, amoksapina, opioidy)
  • weramapil

3. Patologiczne:

  • guzy przysadki mózgowej
  • napromieniowanie osi mózgowo-rdzeniowej
  • zmiany chorobowe piersi
  • niedoczynność tarczycy
  • przewlekła niewydolność nerek
  • choroby wątroby

Hiperprolaktynemia

Podwyższony poziom prolaktyny występuje częściej, niż obniżony. Dzieje się tak dlatego, że jest dużo więcej czynników, podwyższających jej poziom. Wystarczy codzienny stres przez wiele lat, aby pojawiła się hiperprolaktynemia.

Objawy hiperprolaktynemii u kobiet:

  • hipogonadyzm hiperprolaktynowy (wtórny lub pierwotny brak miesiączki, zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, spadek libido),
  • mlekotok,
  • PMS,
  • hirsutyzm,
  • otyłość,
  • obrzęki,
  • osteoporoza, osteopenia,
  • miażdżyca,
  • napady paniki, depresja (wysoka prolaktyna powoduje niski poziom dopaminy),
  • łagodne zmiany w piersiach (mastopatia),
  • bóle piersi,
  • ból podczas stosunku.

Objawy hiperprolaktynemii u mężczyzn:

  • hipogonadyzm hiperprolaktynowy (zmniejszone libido, niepłodność, impotencja)
  • ginekomastia (rozrost piersi)
  • otyłość
  • miażdżyca
  • osteoporoza
  • napady paniki, depresja (niska dopamina)
  • zmniejszona synteza testosteronu i obniżona spermatogeneza

Dlaczego prolaktyna może powodować otyłość i ciągły głód?

Receptory prolaktyny znajdują się w tkance tłuszczowej, wątrobie, trzustce oraz w mózgu. Prolaktyna ma udział w zwiększaniu ilości komórek tłuszczowych, a także jej podwyższony poziom zwiększa wydzielanie leptyny (hormonu sytości). Wszystko przez to, że podczas ciąży i laktacji, kiedy poziom prolaktyny jest podwyższony, jest większe zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Organizm dostaje sygnał, aby dostarczać więcej energii i uruchamia mechanizm głodu. To szybko prowadzi do nadwagi i otyłości.

Z kolei w trzustce prolaktyna zwiększa wydzielanie insuliny oraz wrażliwość na glukozę. Ten mechanizm pomaga zapobiegać cukrzycy w czasie ciąży, jednak poza tym stanem – powoduje to przyrost wagi.

Co powoduje obniżenie poziomu prolaktyny?

  • Agoniści receptora dopaminy – czyli substancje łączące się z receptorem danego hormonu i wywołujące odpowiednią reakcję (np. lewodopa, apomofina, pergolid),
  • GABA (Kwas γ-aminomasłowy) – to neuroprzekaźnik o działaniu hamującym i wyciszającym układ nerwowy,
  • DHEA – o tym hormonie możesz więcej przeczytać w tym artykule,
  • Melatonina – hormon wydzielany podczas snu,
  • Niedoczynność przytarczyc,
  • Uraz lub usunięcie przysadki mózgowej,
  • Limfocytowe zapalenie przysadki mózgowej.

Objawy niskiego poziomu prolaktyny

U kobiet niski poziom prolaktyny powoduje problemy z pracą jajników, a u mężczyzn może wystąpić:

  • niski poziom testosteronu,
  • problemy z erekcją,
  • przedwczesny wytrysk,
  • mała ilość spermy,
  • zmniejszona ruchliwość plemników.

Jak naturalnie wpłynąć na poziom prolaktyny?

Tutaj stawiamy przede wszystkim na nieprzetworzoną żywność, taką jak warzywa (szczególnie zielone liściaste, np. szpinak, jarmuż, rukola), owoce, ryby, mięso, jaja, dobre tłuszcze (np. olej kokosowy, MCT, oliwa z oliwek, olej z wiesiołka, olej lniany, masło, awokado). Standardowo należy pamiętać, aby z diety wyrzucić prozapalne jedzenie (cukier, przetworzona żywność, fast-foody, tłuszcze trasns i roślinne z omega-6).

Nieprzetworzone jedzenie uzupełnia niedobory, wycisza stany zapalne i doprowadza nasz organizm do równowagi. To sprzyja również wyrównaniu poziomu hormonów, w tym prolaktyny.

Jakie witaminy będą kluczowe przy hiperprolaktynemii?

Witamina B6 – znajdziemy ją w szpinaku, kurczaku zagrodowym, ziemniakach, bananach, dzikim łososiu.

Witamina B3 – mięso, ryby, podroby, jajka, drożdże, brokuły, słonecznik

Witamina E – oliwa z oliwek, pestki dyni, orzechy laskowe, natka pietruszki, migdały, papryka, szpinak, jagody.

Witamina C – sok z rokitnika, sok z aronii, sok z dzikiej róży (soki powinny być niepasteryzowane, w pełni naturalne) oraz warzywa i owoce.

Cynk – owoce morza, czerwone mięso (szczególnie wołowina), indyk.

Suplementacja i zioła

Poziom prolaktyny można  też zmniejszać za pomocą melatoniny, która przy okazji zapewni nam spokojny i regenerujący sen.

Sprawdza się również suplementacja SAM-e (S-Adenosyl methionine) – wpływa na lepsze samopoczucie, wspomaga mózg, wątrobę, stawy i inne tkanki organizmu. Obniża poziom prolaktyny poprzez podwyższenie poziomu dopaminy. Dodatkowo wspiera detoks i normalizuje poziom estrogenów. Rekomendowana dawka to 400-1200 mg na dobę.

Przy hiperprolaktynemii sprawdzi się również Niepokalanek, który nie tylko obniża poziom prolaktyny, ale podnosi poziom progesteronu i poprawia ratio estradiol – progesteron. Dzięki temu wspomaga przywrócenie lub regulację cyklu miesiączkowego i zmniejsza skutki PMS. Rekomendowana dawka to 400 mg trzy razy dziennie.

Świerzbiec właściwy (Mucuna puriens) jest bogaty w aminokwas lewodopa (L-DOPA), o którym pisałam wcześniej. Jest  on bezpośrednim prekursorem dopaminy i dzięki temu obniża poziom prolaktyny. Wpływa także na wydzielanie wielu hormonów, w tym testosteronu i kortyzolu. Rekomendowana dawka to 400 mg na dobę.

 

Źródła:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26248251
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23211297
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4515538/
https://academic.oup.com/edrv/article-lookup/doi/10.1210/edrv.19.3.0334
http://www.hormone.org/diseases-and-conditions/pituitary/hyperprolactinemia
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12751893
http://www.yourhormones.info/hormones/prolactin/
https://www.webmd.com/a-to-z-guides/prolactin-test#1

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *