Tarczyca – jaki wpływ ma T3 i T4 na nasz organizm?

Tarczyca wpływa na wiele istotnych funkcji w naszym organizmie. Bez hormonów tarczycowych praktycznie nie da się funkcjonować, dlatego dziś o tym, jak działają T3 i T4 oraz jaki wywierają na nas wpływ.

Tarczyca składa się z małych pęcherzyków, które są zbudowane z komórek gruczołowych. Komórki te, wypełnione są przejrzystą masą koloidalną. To właśnie tutaj znajduje się tyreoglobulina, która magazynuje tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3) – główne hormony tarczycowe.

Trochę chemii – czym dokładnie jest T3 i T4?

Główną funkcją gruczołu tarczowego jest wychwyt jodu i przekształcanie go w T3 i T4. Komórki tarczycy jako jedyne w naszym organizmie są w stanie magazynować jod. Łączą one jod i tyrozynę (aminokwas) – w ten sposób tworzą  tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3).

Czyli hormony tarczycy są zasadniczo dwiema tyrozynami połączonymi za pomocą jodu w trzech lub czterech pozycjach na pierścieniach aromatycznych. Ważna jest liczba atomów jodu i ich pozycja. Generowanych jest kilka zróżnicowanych jodowanych cząsteczek, które mają małą lub praktycznie żadną aktywność biologiczną (tutaj przykładem jest rT3 – odwrotna trójjodotyronina).

Tak naprawdę T4 jest prohormonem, który ulega konwersji do T3 i to ono spełnia swoje funkcje w organizmie. Większość T3 pochodzi z odjodowania T4 w tkankach obwodowych, zwłaszcza w wątrobie, jelitach i nerkach (dlatego problemy z tymi narządami mogą wpłynąć na pracę tarczycy).

Są także inne rzeczy, które zaburzają konwersję do T3, np.

  • przewlekłe stany zapalne,
  • niedobory jodu, selenu, innych witamin i mikroelementów,
  • zbyt duże restrykcje kaloryczne,
  • zbyt mała ilość snu,
  • niektóre leki (np. cukrzycowe, obniżające ciśnienie, sterydy) – więcej można o tym przeczytać TUTAJ.
  • obciążenie toksynami środowiskowymi,
  • przewlekły stres.

T4 może także zostać przekonwertowane do rT3 (reverse T3) – to niekatywna forma T3, która nie może zostać wykorzystana przez komórki. W takim wypadku podawanie syntetycznego hormonu T4 nie przyniesie oczekiwanej poprawy, ponieważ nadal będzie problem z konwersją hormonu do nieaktywnego rT3.

Praktycznie każda komórka naszego ciała posiada receptory na T3! A główne zadanie tego hormonu to regulacja metabolizmu. Tarczyca zdrowej osoby wytwarza około 80% T4 i około 20% T3, jednak T3 ma czterokrotnie większą „siłę” niż T4.

Dlaczego badamy wolne hormony tarczycy (fT3, fT4), a nie T3 i T4 całkowite?

Wszystko dlatego, że hormony tarczycowe łączą się z białkami. Tutaj główną rolę odgrywają trzy białka:

  • globulina wiążąca tyroksynę (TBG)
  • transtyretyna (TBPA)
  • albumina

Większość hormonu jest przyłączona do białek – wolna tyroksyna (fT4) stanowi zaledwie 0,03% krążącej T4, a wolna trijodotyronina (fT3) – 0,3% krążącej T3. Białka nośnikowe pozwalają na utrzymanie stabilnej puli hormonów tarczycy, z których aktywne, wolne hormony są uwalniane przez komórki docelowe. Zaburzenia w produkcji lub pojemności białek, mogą powodować zmianę stężenia całkowitych hormonów tarczycy T4 i T3. To może prowadzić do błędnych wniosków co do stanu czynności tarczycy. Zaburzenia te natomiast nie mają wpływu na oznaczenie stężenia wolnych hormonów tarczycy (fT4 i fT3).

Wzrost stężenia TBG (np. w ciąży lub w czasie stosowania tabletek antykoncepcyjnych) u osób zdrowych może powodować podwyższenie stężenia całkowitej T4 – przy prawidłowych wartościach TSH i wolnych hormonów tarczycy.

To m.in. dlatego bardziej miarodajne jest badanie fT4, fT3, niż T4 i T3.

Aby jeszcze bardziej skomplikować, w pracy tarczycy jest bardzo istotne zjawisko dejodynazy. Są to enzymy, które wraz z T3 i T4 wyznaczają stężenie hormonów w komórkach tarczycy (właśnie w komórkach, a nie we krwi).

Wyróżniamy 3 typy dejodynazy:

Dejodynaza I (D1) – za jej pomocą T4 jest konwertowane do T3 w całym organizmie. Ten enzym jest bardzo wrażliwy na działanie stresu, toksyn, infekcji, chorób. To wtedy zostaje zaburzona konwersja T4 do T3. W tym wypadku TSH będzie w normie, a jednak będą występować objawy niedoczynności.

Dejodynaza II (D2) – tutaj T4 jest konwertowane do T3 tylko w obrębie przysadki mózgowej i mózgu. Dejodynaza II jest znacznie mniej wrażliwa na różnego rodzaju stresory, a dodatkowo działa odwrotnie w przypadku stresu – konwersja jest jeszcze bardziej stymulowana.

Dejodynaza III (D3) – obniża aktywność komórkową tarczycy przekształcając T4 do rT3 (reverse T3) – jest to nieaktywna forma T3, która nie może zostać wykorzystana przez komórki.

To dlatego badanie stężenia T3 i T4 w surowicy niewiele nam powie, ponieważ nie daje nam to informacji, ile hormonów znajduje się w komórkach – a to tak naprawdę tam wykonuje się cały efekt.

Oś podwzgórze-przysadka-tarczyca

Nasz układ hormonalny działa na różnego rodzaju osiach na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego, bądź dodatniego.

Wszystko tak naprawdę zaczyna się w naszym mózgu, a dokładnie od produkcji TRH (tyreoliberyny) w podwzgórzu. To stamtąd idzie informacja do przysadki, która wydziela TSH, które z kolei pobudza tarczycę do produkcji hormonów.

Oś podwzgórze – przysadka – tarczyca działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego – jeżeli T3 i T4 jest wystarczająco dużo, wtedy idzie sygnał do podwzgórza, które zmniejsza produkcję TRH. Tym samym spada również TSH i stąd jest informacja dla tarczycy, żeby zmniejszyć produkcję hormonów. Wszystko się balansuje odpowiednio.

Co się dzieje, gdy są jakieś choroby tarczycy?

Większość problemów z tarczycą powstaje na poziomie samej tarczycy, więc np. zmniejsza się ilość produkowanego T4 i T3. To z kolei daje sygnał do podwzgórza, które produkuje jeszcze więcej TRH, aby było jeszcze więcej TSH. Jednak tarczyca nie reaguje – jest jakby oporna na działanie TSH. Wtedy cały czas rośnie poziom TRH i TSH.  Gdy występują objawy niedoczynności, zleca się badanie TSH i wychodzi zbyt wysoki poziom. W takim wypadku podejmuje się odpowiednie leczenie i wsparcie pracy tarczycy.

Zazwyczaj zawirowania z TSH są związane z chorobami tarczycy, jednak bywa i tak, że wina nie leży w samym TSH, a w nieodpowiednim poziomie TRH.

Możemy też wykluczyć problemy z tarczycą, jeżeli poziom TRH będzie zbyt niski, wtedy TSH będzie się mieściło w normie (tylko hormony tarczycy wtedy też będą nisko!).

Jeżeli badamy tylko TSH, możemy błędnie założyć, że wszystko jest dobrze z tarczycą!

Jakie są objawy zbyt niskiego TRH?

  • Zmęczenie, niski poziom energii,
  • Lekki wzrost masy ciała,
  • Problemy z odczuwaniem sytości,
  • Problemy ze snem,
  • Obniżona temperatura ciała,
  • Obniżone tętno,

Co wpływa na obniżenie TRH?

  • Stres!
  • Restrykcyjne, niskokaloryczne lub niskotłuszczowe diety,
  • Stany zapalne w organizmie,
  • Leptynooporność,
  • Niektóre leki (sterydy, chemioterapia).

Jakie funkcje spełniają T3 i T4?

To bardzo istotne, aby hormony tarczycowe były wytwarzane w odpowiedniej ilości. Oto, jakie funkcje spełniają T4 i T3:

  • Zwiększają aktywność enzymów oksydacyjnych oraz liczbę i wielkość mitochondriów w komórkach – co przyczynia się do zwiększenia ilości energii.
  • Są odpowiedzialne za szybkość spalania i przemiany materii, dlatego też ich niski poziom blokuje proces redukcji nadmiernej tkanki tłuszczowej.
  • Wpływają na metabolizm węglowodanów i tłuszczy (dlatego zmniejszenie ilości T3 i T4 prowadzi do upośledzenia przemiany tłuszczy i zwiększenia poziomu cholesterolu, fosfolipidów i trójglicerydów).
  • Przyspieszają rozpad glikogenu w wątrobie.
  • Pobudzają syntezę białek.
  • Wzmagają zużycie witamin, a w szczególności witaminy B1, B2, B12, C i D. Zbyt mała ilość T4 upośledza zamianę karotenu w witaminę A, dlatego przy niedoczynności tarczycy, stężenie karotenu we krwi ulega wzrostowi, co objawia się żółtym zabarwieniem skóry. Mogą też rozwinąć się choroby z niedoboru witaminy A, jak kurza ślepota lub rogowacenie rogówek.
  • Mają wpływ na metabolizm kości, fosforanów i wapnia.
  • Pobudzają tworzenie się erytrocytów (czerwonych krwinek).

Jak rozpoznać problemy z tarczycą?

Oto lista objawów, które mogą wskazywać na niedoczynność lub nadczynność tarczycy:

NADCZYNNOŚĆ

  • uczucie niepokoju
  • uczucie irytacji, wahania nastrojów
  • nerwowość
  • hiperaktywność
  • nadmierne pocenie się, wrażliwość na wysokie temperatury
  • trzęsące się ręce
  • nadmiernie wypadające włosy
  • zaburzenia miesiączkowania

NIEDOCZYNNOŚĆ

  • problemy ze snem
  • przewlekłe zmęczenie, brak energii
  • uczucie spowolnienia
  • problemy z pamięcią / koncentracją
  • sucha skóra
  • depresja
  • nadwrażliwość na niskie temperatury
  • bóle stawów / mięśni

Obecnie mnóstwo osób ma problemy z tarczycą – utrudnia to codzienne funkcjonowanie i dosłownie odbiera radość życia. Dlatego tak ważne jest, aby wiedzieć, jak dokładnie nasza tarczyca pracuje, oraz dlaczego czujemy się tak, a nie inaczej. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej, zapraszam do przeczytania innych artykułów:

Dlaczego samo TSH nie wystarcza, aby diagnozować choroby tarczycy?

Jak schudnąć z Hashimoto – poradnik krok po kroku

 

Źródła:

https://www.endocrineweb.com/conditions/thyroid/how-your-thyroid-works

https://www.endocrineweb.com/conditions/thyroid-nodules/thyroid-gland-controls-bodys-metabolism-how-it-works-symptoms-hyperthyroi

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3978256/

http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/thyroid/chem.html

http://www.hormones.gr/91/article/article.html

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3433956/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6479377

http://ar.iiarjournals.org/content/31/1/89.fullhttps://www.mydr.com.au/health-images/thyroid-gland-and-thyroid-hormones

https://www.thyca.org/pap-fol/more/hormones/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4699302/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3687787/

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *