Zespół drażliwego jelita czy… endometrioza?

Bóle brzucha, biegunki, zaparcia, wzdęcia, gazy… to tylko kilka z objawów, jakie męczą na codzień osoby z zespołem drażliwego jelita. Leczenie zazwyczaj jest wyłącznie objawowe i z czasem staje się zupełnie niewystarczające. Dlaczego? Bo nie znaleźliśmy źródła swoich problemów. Dziś o tym, jak łatwo można pomylić endometriozę z ZJD.

Czym jest zespół jelita drażliwego?

Potocznie rzecz ujmując, ZJD to taki worek, do którego chętnie wrzuca się większość problemów pokarmowych. Zespół drażliwego jelita do przewlekła choroba jelita cienkiego i grubego, charakteryzująca się bólami brzucha, problemami z wypróżnieniem. Zazwyczaj przyczyna choroby nie jest znana (najczęściej zbyt słabo są diagnozowane te problemy).

Na wystąpienie ZJD wpływają czynniki psychologiczne (dlatego duża część pacjentów ma zalecenie redukcji stresu lub wizyty u psychiatry/psychologa), genetyczne, a także przewlekłe zakażenia, infekcje czy dysfunkcje narządów wewnętrznych.

Bardzo mocno wpływają tutaj także zaburzenia mikroflory jelitowej, stosowanie leków, antybiotyków czy kiepskiej jakości dieta.

Jak diagnozuje się ZJD?

Standardowo używa się Kryteriów Rzymskich IV (ostatnia aktualizacja była w 2016 r.) – opisują one, że ZJD rozpoznajemy, gdy występują powracające bóle brzucha (przez co najmniej 6 miesięcy), które mają związek z wypróżnieniami, ich częstotliwością oraz ze zmianą wyglądu stolca.

Ważne jest, aby wykluczyć inne choroby jelit, zanim zdiagnozuje się ZJD. Dlatego diagnostyka powinna obejmować badania w kierunku celiakii, choroby Leśniowskiego-Crohna, Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, nowotworów układu pokarmowego, SIBO. Można także sprawdzić nietolerancję laktozy i fruktozy.

Jakie są objawy zespołu drażliwego jelita?

Spektrum objawów ZJD jest naprawdę szerokie:

  • Biegunki, zaparcia,
  • Bóle brzucha,
  • Zmiany w wyglądzie stolca (np. niestrawione resztki pokarmowe),
  • Wzdęcia, gazy,
  • Uczucie pełności po posiłku,
  • Nudności po posiłku,
  • Bóle w nadbrzuszu,
  • Zgaga, refluks,
  • Zaburzenia na tle psychicznym (np. depresja).

Skoro już wiemy, na czym polega zespół jelita drażliwego, przyjrzyjmy się, jak wygląda to w przypadku endometriozy.

Endometrioza – co to za choroba?

Jest to schorzenie rozrostowe, które charakteryzuje się występowaniem tkanek błony śluzowej macicy poza jej naturalnym umiejscowieniem. Ciągle jeszcze wiemy mało na temat tej choroby – właściwie problem stanowi wszystko – od przyczyny jej wystąpienia, poprzez diagnostykę, aż po sposób leczenia.

Wyróżniamy 3 typy endometriozy:

  • otrzewnową,
  • jajnikową,
  • głęboko naciekającą.

Endometrioza może jednak umiejscowić się także w innych miejscach organizmu. Rozpoznajemy TES (ang. thoracic endometriosis syndrome) – to rzadka choroba charakteryzująca się występowaniem czynnej tkanki endometrialnej w opłucnej, miąższu płuca, drogach oddechowych i/lub w przeponie.

Endometrioza dotyczy 6-15% ogólnej populacji kobiet i występuje głównie u kobiet w wieku rozrodczym. U kobiet cierpiących z powodu niepłodności, częstość występowania endometriozy wzrasta do 35-50% przypadków.

Jakie są objawy endometriozy?

Jeżeli miałabym określić endometriozę jednym słowem to byłby to bólsilny, powtarzający się, utrudniający funkcjonowanie. Zwróćmy uwagę, jakie bóle mogą występować:

  • Bolesne, obfite miesiączki
  • Ból podczas stosunku
  • Ból, pieczenie lub dyskomfort podczas oddawania moczu
  • Bolesne wypróżnienia (!)
  • Bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, zaparcia (!)
  • Bóle w okolicach odcinka krzyżowego kręgosłupa
  • Duża skłonność do nietolerancji czy alergii pokarmowych,
  • Niepłodność lub trudności w uzyskaniu ciąży.

Do mniej typowych dolegliwości zaliczamy:

  • Krwawienia z odbytu lub dróg moczowych
  • Bóle nóg o charakterze rwy kulszowej

Czy już widać, że poważne problemy pokarmowe mogą się także pojawić przy endometriozie? Najgorsze jest to, że objawy bólowe są mocno zróżnicowane, co utrudnia prawidłową diagnostykę i często diagnoza jest stawiana dopiero w bardzo zaawansowanym stadium choroby. Według danych statystycznych w Niemczech diagnozę endometriozy stawia się po upływie 10 lat od wystąpienia objawów, we Włoszech średnia wynosi 7-10 lat, a w Norwegii – 6 lat.

Przyczyny endometriozy

Patogeneza choroby nie jest do końca poznana. Wyróżnia się kilka następujących czynników, które mogą wpływać na wystąpienie endometriozy:

  • Dominacja estrogenowa – bardzo często towarzyszy tej chorobie. Dużo jest także przypadków, gdy jest zbyt mało progesteronu, który nie równoważy efektów estrogenów i to prowadzi do dominacji.
  • Autoimmunologia.
  • Operacje otrzewnej lub cesarskie cięcie.
  • „Wsteczna menstruacja” (teoria Sampsona z 1927) – wydostanie się komórek endometrium do jamy otrzewnej poprzez jajowód. Być może u wielu kobiet dochodzi do wstecznego przepływu w czasie menstruacji, ale ich układ odpornościowy jest w stanie uprzątnąć komórki i zapobiec implantacji błony śluzowej.
  • Genetyka.

Jak diagnozować endometriozę?

Do metod nieinwazyjnych zaliczamy:

  • Badanie ginekologiczne
  • USG jamy brzusznej i transwaginalne
  • Rezonans magnetyczny
  • USG przezodbytnicze (endometrioza głęboko naciekająca)

Czasem wykonuje się również badanie markera CA-125, jednak obecnie jest to traktowane jako błąd. Marker ten nie jest specyficzny dla endometriozy, a dodatkowo może wywołać stres u pacjentki, ponieważ marker bywa podwyższony przy chorobach nowotworowych. Marker CA-125 w normie nie wyklucza endometriozy w żadnym wypadku!

Wyżej wymienione badania, jak USG czy rezonans również nie są w stanie wykluczyć endometriozy z całą pewnością. Badania te bywają pomocne w rozpoznaniu choroby, jednak wymagają dobrego sprzętu i dużego doświadczenia lekarza, który przeprowadza badanie.

Tak naprawdę na tę chwilę, jedyną metodą, która potwierdzi lub wykluczy endometriozę jest laparoskopia – jest to tzw. narzędzie diagnostyczno-lecznicze.

Trzeba przyznać, że to inwazyjna metoda diagnostyki stąd też może wynikać tak późna diagnoza endometriozy – lekarze, nie będąc pewni swoich przypuszczeń, nie chcą kierować bezpodstawnie pacjentki na zabieg.

Jakie są wskazania do wykonania laparoskopii?

Według Stanowiska Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczącego diagnostyki i metod leczenia endometriozy, wyróżniono następujące wskazania:

  • pacjentki z dolegliwościami bólowymi miednicy (odczuwanie bólu podczas stosunku, bolesne miesiączki, problemy z wypróżnianiem, przewlekły ból, który utrudnia normalne funkcjonowanie, a leki przeciwbólowe są nieskuteczne),
  • pacjentki, u których jest podejrzenie stanu ostrego przydatków (np. skrętu przydatków czy pęknięcia torbieli przydatków),
  • pacjentki, u których jest podejrzenie zajęcia przez endometriozę jelit, pęcherza moczowego, moczowodów czy nerwów przebiegających w rejonie miednicy,
  • pacjentki, u których podczas badania ginekologicznego stwierdzono obecność bolesnych guzków na więzadłach krzyżowo-macicznych,
  • pacjentki, u których zdiagnozowano zmiany guzowate przydatków,
  • pacjentki z niepłodnością, u których nie stwierdzono innych nieprawidłowości.

ZJD czy endometrioza?

Często bywa tak, że jednymi z pierwszych objawów endometriozy są tylko wzdęcia i gazy. Widać wyraźnie, że podobieństwa w objawach sprawiają, że lekarze często nawet nie pomyślą o tej chorobie i kobieta całymi latami pozostaje bez prawidłowej diagnozy. Sprawę komplikuje fakt, że nic nie wyklucza współistnienia tych dwóch chorób. Dlatego, jeśli borykasz się z problemami pokarmowymi już długi czas, a jedyną diagnozą jest zespół drażliwego jelita, może warto wybrać się do ginekologa specjalizującego się w leczeniu endometriozy.

 

Źródła:

Endokrynologia ginekologiczna. Najczęstsze problemy pod red prof. CMKP dr hab. n. med. Dębski R., 2018 r.

https://docplayer.pl/21103385-Stanowisko-zespolu-ekspertow-polskiego-towarzystwa-ginekologicznego-dotyczace-diagnostyki-i-metod-leczenia-endometriozy.html

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25102519

https://www.verywellhealth.com/is-it-endometriosis-or-ibs-1945368

https://www.endofound.org/when-ibs-is-really-endometriosis-on-the-bowel-ken-sinervo-md

https://endometriosisnews.com/2018/03/28/endometriosis-ibs-symptoms-link-irritable-bowel/

https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/tog.12241

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29396128

https://www.badgut.org/information-centre/a-z-digestive-topics/endometriosis-and-ibs/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2880548/

One thought on “Zespół drażliwego jelita czy… endometrioza?

  1. ibs to straszna rzecz, ale da sie z nia zyc. Ja odkad pilnuje odpowiednio diety i unikam potraw zakazanych to jest zdecydowanie lepiej. Dodatkowo stosuje tez inteste z maslanem sodu i probiotyki ktore reguluja moj metabolizm 🙂 Czuje sie ok, czasami sa objawy jakies, ale da sie zyc

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *