Estrogeny to grupa hormonów, które są po prostu niezbędne do funkcjonowania. Bez nich niemożliwe byłoby zapłodnienie i posiadanie potomstwa. Jednak bardzo często dochodzi do zaburzeń w poziomach estrogenów – sprawdź, jak sobie naturalnie z tym radzić.

 

Estrogeny są hormonami steroidowymi, które są produkowane przez jajniki, jądra, nadnercza oraz tkankę tłuszczową. Powstają za pomocą enzymu aromatazy z androgenów, takich jak testosteron, czy androstendion.

 

Wyróżniamy trzy główne estrogeny:

Estron (E1)

Wywiera mniejszy wpływ na organizm niż estradiol. Jest obecny w większej ilości u kobiet po menopauzie, które nie przyjmują HTZ. Estron jest wytwarzany w małych ilościach przez wiele tkanek w naszym ciele, przede wszystkim przez tkankę tłuszczową oraz mięśnie. Jeżeli jest taka potrzeba, może być on konwertowany do estradiolu.

Estradiol (E2)

Jest najsilniej działającym estrogenem i wywiera największy wpływ na nasz organizm. W większości to on przyłącza się do receptorów estrogenowych i wywiera efekt metaboliczny.

Estriol (E3)

Estriol jest słabym estrogenem, jego siła działania odpowiada jednej dziesiątej siły działania estronu i jednej setnej siły działania estradiolu. Jego stężenie wzrasta w ciąży i jest markerem dobrej kondycji płodu.

 

Funkcje estrogenów

Estrogeny są odpowiedzialne za:

• wykształcenie się kobiecych cech płciowych podczas dojrzewania,
• magazynowanie wody oraz tłuszczu,
• stymulowanie tarczycy do pracy,
• regulowanie nawilżania błon śluzowych (głównie estriol),
• estradiol razem z melatoniną i kortyzolem wspiera zdrowy, regenerujący sen,
• w pierwszej fazie cyklu stymulują rozrost błony śluzowej macicy i przygotowują ją do implantacji zarodka,
• zwiększają krzepliwość krwi,
• zwiększają odkładanie wapnia w kościach, zapobiegając osteoporozie,
• wpływają również na pracę mózgu, zapewniając dobry nastrój, dobrą pamięć i przeciwdziałają degeneracji neuronów,
• wspierają syntezę kolagenu, tym samym polepszając jakość skóry.

Estrogeny u mężczyzn

Estrogeny u mężczyzn są głównie produkowane przez nadnercza i jądra. Są odpowiedzialne za dojrzewanie nasienia, a także opóźniają apoptozę (czyli śmierć) komórek nasienia. Wspierają również poziom libido i jakość erekcji.

Zbyt wysoki poziom estradiolu u mężczyzny może spowodować zmniejszenie ilości nasienia, ginekomastię oraz problemy z erekcją.

 

Estrogeny a ciąża

W okresie ciąży, poziom estronu i estradiolu wzrasta 50-krotnie, a stężenie estriolu wzrasta nawet 1000-krotnie. Rosnące stężenie estriolu we krwi i w moczu stanowi obecnie jeden z lepszych wskaźników, które pokazują, czy z płodem jest wszystko dobrze. Niskie stężenie estriolu w surowicy występuje przy niedoborze sulfatazy łożyskowej lub gdy u płodu nie wykształca się mózg.

W czasie ciąży, estrogeny regulują produkcję innych ciążowych hormonów, wspierają wytwarzanie się organów u płodu, a także przygotowują piersi do laktacji.

Warto wiedzieć także, że w trakcie leczenia antybiotykami, poziom estriolu może ulec obniżeniu poprzez zakłócenie działania glukuronidazy bakteryjnej i wchłaniania estriolu z jelit matki.

 

Estrogeny i menopauza

W trakcie menopauzy jajniki przestają produkować hormony i ich rolę stopniowo przejmują nadnercza. Menopauza standardowo zaczyna się u kobiet powyżej 55 r.ż., jednak z roku na rok, ten próg się obniża (ma wpływ na to styl życia, ilość stresu, dieta, ekspozycja na toksyny środowiskowe). Menopauzę stwierdza się w momencie, gdy kobieta nie miesiączkuje od roku. W trakcie menopauzy drastycznie spada poziom estrogenów, a to wiąże się z różnego rodzaju symptomami:

• uderzenia gorąca,
• depresja,
• bolesność piersi,
• migreny,
• spadek libido,
• zmiany nastrojów,
• suchość pochwy, ból podczas stosunku.

Jak zbadać poziom estrogenów?

Estradiol

Najczęściej wykonuje się badanie z krwi estradiolu u kobiet przed menopauzą oraz u mężczyzn. Estradiol u kobiet badamy w 13-14 dniu cyklu lub w 20-22 dniu cyklu i dzięki temu jesteśmy w stanie ocenić funkcję jajników. Oznaczenie estradiolu pomaga także w rozpoznaniu przyczyn przedwczesnej dojrzałości płciowej u dziewcząt, braku miesiączki i ginekomastii u mężczyzn.

W sytuacji, gdy zapłodnienie ma być wspomagane (in vitro), kilka dni przed zabiegiem estradiol oznacza się codziennie, aby monitorować rozwój pęcherzyków jajnika.

Estriol

Badanie estriolu wykonuje się w ciąży wysokiego ryzyka (po 9 tygodniu). Wtedy pobiera się próbkę o tej samej godzinie przez kilka dni. Oznaczenie wolnego estriolu wraz z AFP ciążową, gonadotropiną kosmówkową (hCG) oraz inhibiną A jest stosowane do oceny ryzyka wystąpienia wad płodu.

Estron

Badanie estronu jest wykonywane po menopauzie, oraz u kobiet i mężczyzn, u których podejrzewa się nowotwór jajników, jąder lub nadnerczy. Stężenie estronu może być podwyższone także w PCOS i w endometriozie. Oznaczenie estronu może wspomagać diagnozowanie w kierunku zespołu Turner’a (niedorozwój gonad żeńskich) i niedoczynności przysadki.

Prawidłowe wartości estrogenów

Estradiol

Kobiety przed menopauzą – 60-400 pg/mL (przy czym najlepiej, aby hormonu było powyżej 50% normy)

Kobiety po menopauzie – poniżej 130 pg/mL

Mężczyźni – 10-130 pg/mL

Dzieci – poniżej 25 pg/mL

Estriol u kobiet ciężarnych

I trymestr – mniej niż 38 ng/mL

II trymestr – 39-140 ng/mL

III trymestr – 31-460 ng/mL

Estron

Mężczyźni – 10-60 pg/mL

Kobiety przed menopauzą – 17-200 pg/mL

Kobiety po menopauzie – 7-40 pg/mL

Co zaburza wyniki badań?

Badanie estrogenów może niewiele wnieść, w następujących sytuacjach:

• gdy jest stosowana hormonalna terapia zastępcza po menopauzie,
• gdy stosujesz antykoncepcję (w formie tabletek, plastrów, wkładki),
• gdy w ciągu tygodnia przed badaniem było wykonywane inne badanie z użyciem substancji radioaktywnych, np. scyntygrafia kości,
• gdy zażywasz leki steroidowe,
• gdy masz cukrzycę i wysoki poziom glukozy w moczu.

Przyczyny i skutki przewagi estrogenowej

Obecnie bardzo łatwo jest o przewagę estrogenową, ponieważ obecny styl życia i ekspozycja na toksyny bardzo promuje nadmierne wydzielanie tych hormonów. Do przyczyn zbyt dużego poziomu estrogenów należą:

• antykoncepcja (w skład tabletek wchodzą estrogeny),
• kosmetyki, chemia gospodarcza,
• ksenoestrogeny w tworzywach sztucznych,
• otyłość (tkanka tłuszczowa wydziela estrogeny),
• SIBO (zazwyczaj temu towarzyszy przesiękliwe jelito, przez które estrogeny są reabsorbowane z powrotem do krwi, zamiast zostać wydalone),
• insulinooporność, cukrzyca,
• stres.

Kiedy mamy zbyt wysoki poziom estrogenów, mogą się pojawić takie objawy jak:

• migreny,
• PMS,
• wahania nastroju,
• skurcze,
• mięśniaki macicy,
• depresja,
• nadwaga, otyłość,
• wrażliwe na dotyk piersi,
• niskie libido,
• wysokie ciśnienie krwi,
• wypadanie włosów,
• nieregularne cykle,
• trądzik,
• problemy z koncentracją, pamięcią,
• u mężczyzn wykształcenie się kobiecych cech: ginekomastia, tycie wokół bioder.

Podwyższone stężenia estrogenów występują także w przedwczesnej dojrzałości płciowej, ginekomastii, nowotworach jajnika, jąder lub nadnerczy, nadczynności tarczycy, marskości wątroby. Zwiększa się także ryzyko zachorowania na raka piersi.

 

Jak obniżyć poziom estrogenów?

Jest kilka naturalnych sposobów, aby obniżyć poziom estrogenów:

• zrzucenie nadwagi (nasza tkanka tłuszczowa produkuje estrogeny i przy nadmiarze łatwo o przewagę estrogenową),
• przyjmowanie inhibitorów aromatazy, które zatrzymują przekształcanie się androgenów w estrogeny – cynk, selen, magnez, kurkuma, imbir, lukrecja, winogrona, czarna lub zielona herbata, liście Damiana, koci pazur, propolis,
• unikanie używek – nadmierne spożycie alkoholu bardzo sprzyja przewadze estrogenowej,
• regeneracja jelit – przy problemach pokarmowych estrogeny nie są prawidłowo metabolizowane. W zdrowych jelitach po spełnieniu swojej funkcji ulegają dezaktywacji i są wydalane. Gdy są problemy z jelitami – estrogeny są ponownie reabsorbowane do krwioobiegu, co prowadzi do ich zbyt wysokiego poziomu.
• jedzenie większej ilości błonnika – najlepiej rozpuszczalnego z warzyw i owoców. Błonnik ułatwi wydalanie nadmiaru estrogenów.
• unikanie ksenoestrogenów w plastikowych opakowaniach, puszkach, kosmetykach, chemii gospodarczej.
• dbanie o dietę – najlepiej, aby była jak najmniej przetworzona.

Suplementacja

Przy przewadze estrogenowej sprawdzą się następujące suplementy:

DIM

Diindolometan (DIM) jest substancją, która znajduje się w warzywach krzyżowych, takich jak brokuły, kalafior, brukselka, jarmuż, bok choy. Działa antyoksydacyjnie, a także wpływa na metabolizm estrogenów – łagodzi ich działanie czym przyczynia się do zmniejszenia przewagi estrogenowej¹. Wspiera także usuwanie estrogenów z organizmu. Efekty działania widać po 1-2 miesiącach suplementacji.

U kobiet, lepszy efekt suplementacji następuje, gdy biorą DIM tuż przed owulacją i do końca cyklu (wtedy poziom estrogenów jest najwyższy).

Standardowa dawka to 100-300 mg dziennie.

 

Saw Palmetto i cynk

Przewaga estrogenowa może wynikać z nadmiaru androgenów – wtedy przy pomocy enzymu aromatazy przekształcane są w estrogeny. Cynk i saw palmetto przyspieszają metabolizm testosteronu i pomagają usunąć jego nadmiar z organizmu. Redukują także skutki androgenizacji – wypadanie włosów na głowie, nadmierne owłosienie na twarzy, plecach, trądzik, nadwagę.

Te suplementy hamują także działanie enzymu 5-alfa-reduktazy, który przekształca testosteron w silny androgen – DHT (dihydrotestosteron). Zwiększają także konwersję hormonów tarczycy.

Dawkowanie: cynk 30-60mg dziennie, saw palmetto – do 600 mg dziennie.

 

D-glukaran wapnia

To połączenie wapnia z kwasem glukarowym. Usprawnia procesy detoksykacji i dzięki temu pomaga w eliminacji nadmiernej ilości estrogenów (i nie tylko, także androgenów, glikokortykosteridów i leków). Ma także właściwości antyoksydacyjne i niweluje stany zapalne.

Dawkowanie: zaczynamy od 500 mg (można zwiększać stopniowo do 3000 mg) dziennie.

Przy zwiększaniu dawki mogą się pojawić skutki uboczne detoksu, np. objawy grypopodobne, zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, trądzik.

 

Maca

Maca jest adaptogenem, czyli wspiera działanie układu odpornościowego, a także naturalnie wyrównuje poziom hormonów według aktualnych potrzeb. Jeżeli jest za mało testosteronu – maca go podwyższa, jeśli jest zbyt dużo estrogenów – obniża ich poziom.

Dodatkowo maca wpływa na płodność, libido, polepsza nastrój, poprawia pamięć i zwiększa metabolizm².

Dawkowanie – 1 łyżka dziennie (można zwiększyć do 1 łyżki 2-3 razy dziennie).

Uwaga! Nie stosujemy maki przy nowotworach.

 

Ashwaganda

Ashwaganda również jest adaptogenem, który na kilka sposobów potrafi obniżyć zbyt wysoki poziom estrogenów. Przede wszystkim ma właściwości blokujące efekt estrogenów (zmniejsza działanie receptora alfa³), a także redukuje niektóre symptomy przewagi estrogenowej: depresja, niski poziom energii. Wspiera również pracę nadnerczy i tarczycy, co dodatkowo wpływa na regulację gospodarki hormonalnej.

Dawkowanie: 500-2000 mg dziennie.

Przyczyny i skutki zbyt niskiego poziomu estrogenów

Do przyczyn zbyt niskiego poziomu estrogenów zaliczamy:

• osłabienie pracy jajników (zespół Turnera, niedoczynność przysadki mózgowej),
• stres, wypalenie nadnerczy,
• menopauzę.

Do objawów niskiego poziomu estrogenów należą:

 

 

Źródła:

¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3048776/

² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2928177/

³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3129407/

⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12220769

⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2783540/

⁶ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23625331

⁷ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19104361

Gardner D. G., Shoback D., red. Lewiński A., Endokrynologia ogólna i kliniczna Greenspana, T. I., Wyd, Czelej

https://www.livescience.com/38324-what-is-estrogen.html

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17261796

https://www.webmd.com/women/estrogens

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26010861

http://www.alzheimersweekly.com/2013/02/estrogen-hormone-therapy-inhibits.html

https://www.osha.gov/dts/chemicalsampling/data/CH_238925.html

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12737524

http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/breast-cancer/treatment

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2754262/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26908066

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7199565